آثارتخریبی اسراف وتبذیر
بی تردید ابتلا به اسراف وتبذیر ،یکی از مشکلات جامعه امروز است . مصرف گرایی وزیاده روی در مصرف ، مشکلات اقتصادی زیادی برای جامعه ایجاد کرده است .
از دیدگاه قرآن کریم ، اسراف یکی از نکوهیده ترین کار ها است که حتی آن را یک عمل فرعونی دانسته و می فرماید :(و ان فرعون لعال فی الارض وانه لمن مسرفین ) سوره یونس آیه 83
علاوه بر آن قرآن اسراف کنندگان را از اصحاب دوزخ می شمارد :( ان المسرفین هم اصحاب النار )سوره غافر آیه 43
امروزه اسراف وتبذیر به صورت عرف و عادت وگاه یک ارزش در آمده است . از این رو تغییر زیر ساختهای عرفی ، اخلاقی وفرهنگی جامعه یکی از مهمترین عوامل برای نابود کردن اسراف به شمار می آید که آن هم در گرو درک صحیح این مشکل است با توجه به اینکه قرآن گره گشای بسیاری از مسائل علمی ،فر هنگی و اجتماعی است ، بر آنیم تا در این نوشتار از دید گاه قرآن وروایات اشاره ای به پیامد های ویرانگر اسراف و تبذیردر ابعاد فرهنگی و اجتماعی در دو حوزه دنیوی و اخروی داشته باشیم .
تعریف اسراف وتبذیر
واژه اسراف در لغت به معنی گزاف کاری ، در گذشتن از حد میانه ، تلف کردن مال و ولخرجی کردن آمده است . راغب در مفردات می کوید : سرف به معنی تجاوز کردن از حد در هر کاری است که از انسان سر بزند .گرچه کار برد آن در هزینه کردن مال بیشتر است .
تبذیر در لغت به معنای پراکندن وپریشان ساختن است . راغب می گوید : تبذیر به معنای پراکنده کردن است و اصل آن پاشیدن بذر است وبه هر کس که مالش را ضایع کند گفته می شود .
پیامد های اسراف وتبذیر
الف) پیا مدهای دنیوی
1- کم برکتی
اسراف عملی مخالف تقوا ودستورات و سفارشهلی خدا و اولیای الهی است و باعث می شود برکت از زندگی انسان رخت بر بندد . امام صادق (ع) می فرمایند : (همانا اسراف همراه باکاهش برکت است )
2- زوال نعمت
یکی از آثار شوم اسراف وتبذیر تباهی وزوال نعمت است .امام علی (ع) می فرمایند :( اعتدال ومیانه روی موجب فراوانی مال وثروت واسراف موجب تباهی ونابودی آن است )
3- ورشکستگی
از دیگر آثار زیانبار افراط و ولخرجی که کم وبیش در اطراف خود به چشم دیده ایم ، ور شکستگی است . خیلی از افراد به خاطر داشتن ثروت های زیاد دست به انواع ریخت وپاشها و ولخرجی می زنند ، غافل از اینکه ولخرجی موجب مفلسی و بینوایی است .
اگر این اسراف وولخرجی از حد اعتدال تجاوز کند و فرد اسراف گر به ریخت وپاش خود مغرورانه افتخار کند طولی نمی کشد که استخوانهای او زیر ضربات سهمگین ور شکستگی مالی خرد سده وبه خاک مذلت کشیده می شود . امام علی (ع) می فرمایند : هر کس به ریخت وپاش افتخار کند ،با تهیدستی کوچک می شود .
4- فقر بی شک یکی از عوامل مهم فقر و تنگدستی در جهان ،اسراف وتبذیر است .امام صادق (ع)می فرمایند : اسراف باعث فقر می شود و میانه رویی موجب بی نیازی می گردد.
5- نابودی امکانات
از جمله آثار ولخرجی نابودی امکانات است .امیر مومنان علی (ع) فرمودند : اسراف مال زیاد را نابود می کند .
6- بخل
یکی از صفات اخلاقی که مورد توجه دین و اولیای الهی است و ائمه معصومین آن را بخشی از سیره وروش خود قرار داده بودند جود وبخشش است . پیامبر اکرم می فرماید : اسراف آفت سخاوت است . یعنی اسراف فرد باعث می شود که نتواند جود وبخشش داشته باشد وبه این صفت اخلاقی عمل کند .
7- بیماری جسمی
امروزه پژوهشهای دانشمندان به این نتیجه رسیده است که سر چشمه بسیاری از بیماری ها ، غذاهای اضافی است که به صورت جذب نشده دربدن باقی می ماند . این مواد اضافی هم بار سنگینی برای قلب وسایر دستگاهای بدن است و هم منبع آمادهای برای انواع عفونتها و بیماریها است . لذا برای درمان بسیاری از بیماری ها ، نخستین گام آن است که این مواد مزاحم که در حقیقت زباله های بدن هستند سوخته و پاکسازی شوند .
بی جهت نیست که علی بن الحسین در جواب طبیب مسیحی که پرسید در کتاب شما چیزی از علم طب نیست ،در حالی که علم دو تاست ،علم پزشکی وعلم ادیان . فرمود خداوند تمام پزشکی را در نصف آیه جمع کرده است ( کلوا واشربوا ولا تسرفو ا) طبیب مسیحی گفت : قرآن شما چیزی از پزشکی برای جالینوس باقی نگذاشته است .
8- محرومیت از هدایت
خدای متعال