lang="FA">
قرآن می فرماید : « ان اولیاء الله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون » ( سوره یونس ، آیه 62)
اولیاء خدا از عظمت روحی بسیار بالایی برخوردارند . عظمتی که بر اثر ایمان به خدای تعالی و محبت به آن ذات مقدس و زهد به معنای واقعیش بر وجود آنها حاکم فرماست .
ب) بینایی و بصیرت
استاد با الهام از سخنان مولی علی « علیه السلام » می فرمایند : آدم بینا از دنیا توشه بر می دارد و آدم نا بینا برای دنیا توشه برمی دارد .
انسا ن بینا و هوشیار روح خود را در پرورشگاه دنیا می پروراند و گوهر جان خویش را در مسیر بندگی و اطاعت خدا تقویت می کند تا موقعی که به قیامت رسید خفاشی کور و ناتوان نگردد ؛ بلکه مانند یک مولود تام الخلقه و مجهز از مادر دنیا زاییده شود و به عالم آخرت ، غرق در نور و سرور منتقل گردد و از نعمت های پایدار آن جهان بر خوردار گردد .
پ) پیشتاز در نیکی
قرآن کریم در معرفی بندگان برگزیده می فرماید : « و منهم مقتصد و منهم سابق بالخیرات باذن الله » ( سوره فاطر ، آیه 32) این افراد گروه ممتازی هستند که وظایف سنگین خود را به نحو احسن انجام داده اند و در این میدان مسابقه بزرگ بر همگان سبقت گرفته اند « سابق بالخیرات » یعنی توفیق سبقت به سوی تمام خوبی ها ، در فراگیری علم و دانش در تقوی و پرهیز کاری ، عبادت ، خدمت به خلق ، جهادو کوشش، نظم و حساب ، ایثار و فداکاری ، و در همه این امور پیشگام هستند .
ت) تقوی
اگر بخواهیم تقوا را در یک یک وظایف معنا کنیم ؛ باید بگوییم نماز ، روزه ، اخلاق خوب ، احسان به پدر و مادر ، انجام وظایف اجتماعی ، سیاسی و … همه از موارد تقواست . تقوا حساسیت و مراقبت لازم در تمام حالات زندگی است و یک دستور جامع و کامل است که تمام وظایف و دستورات را در بر می گیرد . به بیان استاد تقوی واقعی یعنی شناخت وظیفه و انجام وظیفه .
ث ) ثبات و پایداری
در زندگی انسان های بزرگ که به پیروزی های چشم گیری نایل شده اند ثبات و استقامت عامل بسیار مهمی است . جامعه نیز این چنین است . زمانی روی پای خود می ایستد که ثبات داشته باشد ؛ روی همین اصل تمام سعی و کوشش تخریب کنندگان ، برای از میان بردن ثبات افراد جامعه به کار می رود که مردم به خصوص جوانان را در عقیده و راهشان سست نمایند . مومنان راستین از استقامت و پایداریشان در برابر حوادث سخت و طوفان های زندگی و جامعه شناخته می شوند . چنان که قرآن می فرماید : « یثبت الله الذین آمنوا بالقول الثابت فی الحیاة الدنیا و فی الاخرة » ( سوره ابراهیم ، آیه 27)
ج ) جهاد
جهاد از ماده جهد است ؛ به معنای وسع و طاقت و مجاهده به کار بردن آخرین حد وسع و قدرت در دفع دشمن و باز کردن راه خدا برای خود و بندگان خدا . بنابراین هر گونه تلاشی را که در راه خدا و برای او و به منظور رسیدن به اهداف الهی صورت می گیرد ، شامل می شود . قرآن می فرماید « والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا و ان الله لمع المحسنین » ( سوره عنکبوت ، آیه 69)
چ) چشم انتظاری
پیامبر گرامی اسلام می فرمایند : « افضل اعمال امتی انتظارالفرج من الله عزوجل » ( بحارالانوار ، ج52، ص128)
بالاترین اعمال امت من انتظار فرج از خداوند بزرگ است . مساله انتظار یک مساله ی معمولی نیست که ما بگوییم منتظریم ، بلکه یک معنای بلندی دارد . انتظار مسئولیت آور است نسبت به فرد ، جامعه و خانواده . اگر فرهنگ انتظار در جامعه ما پیاده شود جامعه ما بهشت می شود و زمینه اصلاحات فردی و اجتماعی فراهم می گردد .
عزیزان برای زیارت جمال مقدس حضرت تشنه شوید و دعای فرج بخوانید .این را فراموش نکنید که تنها غریب دنیا امام زمان ( عجل الله تعالی فرجه الشریف ) هستند .
ح ) حیات طیبه
قرآن می فرماید : « من عمل صالحا من ذکراو انثی و هو مومن فلنحیینه حیاة طیبه » ( سوره نحل ، آیه 97 )
برای رسیدن به حیات طیبه ای که پیامبر ( صل الله علیه و آله ) و اولاد طاهرینش دارا بوده اند باید تلاش های خود را بر دو محور ، مستقر سازیم : شناخت و معرفت نسبت به آن بزرگواران و آشنایی با پیام ها و دستورات آنان . به بیان دیگر تنها معیار حیات طیبه و زندگی سعادتمندانه ، همراهی و هماهنگی با خاندان نبوی است و این راه یگانه عامل راهیابی به سعادت و خوشبختی دنیا و آخرت است .
خ) خوف و خشیت
عبادالرحمن با وجود شب زنده داری و قیام و سجود ، مغرور به عبادت و عمل نیکشان نیستند زیرا قلوبشان مملو از ترس کوتاهی در مسئولیت هاست . همان ترسی که عامل نیرومندی برای حرکت به سوی انجام وظیفه بیشتر و بهتر است .
« خشیت » حالتی است که به هنگام درک عظمت خدا و ترس از مهجور ماندن از انوار فیض او برای انسان حاصل می شود و این حالتی است که جز برای کسانی که واقف به عظمت ذات پاک او هستند و لذت قرب را چشیده اند حاصل نمی گردد . این حالت مخصوص بندگان عالم است . : « انما یخشی الله من عباده العلماء » ( سوره فاطر ، آیه 28)
د) دین شناسی
بین دین داری و دین شناسی فرق است ، دین دار کسی است که دستورات دین را انجام می دهد ، نماز می خواند ،روزه می گیرد ، حج می رود و اعمال مستحب را انجام می دهد ولی چه بسا این اعمال روی شناخت صحیح نباشد . دین شناس یعنی فقیه در دین ، کسی که کنجکاوی و تحقیق می کند که دین را بشناسد و دین تقلیدی نداشته باشد و آنچه انجام می دهد ، ماثور باشد یعنی از امام و پیغمبر رسیده باشد . پیامبر ( صل الله علیه و آله ) می فرمایند : « اذا ارادالله باهل بیت خیرافقهم فی الدین » ( نهج الفصاحه ، 27) و ایشان مردم را به دین شناسی دعوت می نمودند و خودشان دین شناس بودند .
ذ) ذاکر
اثر یاد خدا در انسان مومن چنان است که تمامی وجود او را متوجه عظمتی می کند که بر همه چیز احاطه دارد . عظمت بی نهایت و محبت بی نهایت را در نظر او مجسم می سازد که اطمینان و آرامش باطنی را در او ایجاد می کند .
امام صادق ( علیه السلام ) می فرمایند : « من کان ذاکرا لله علی الحقیقه و هو المطیع » ( مستدرک الوسایل ، ج5 ،ص 397)
هر کسی که خدا را از روی حقیقت یاد کند مطیع خدا می شود .
ر) رضایت پروردگار
تحصیل رضای الهی ، میدان وسیعی دارد ؛ قرآن می فرماید : « و رضوان من الله اکبر » ( سوره توبه ، آیه 72) رضوان و خشنودی از سوی خدا بزرگتر از هر چیزی است . رضایت دارای دو مرتبه است : 1- رضایت از افعال و اعمال مومن 2- رضایت از گوهر ذات مومن . که اگر این دو با هم باشد به مقام راضیه مرضیه دست می یابید . سعی کنیم به این مقام برسیم راه باز است .
ز) زایر آگاه
زیارت یک اشتیاقی است که زایر نسبت به مزور دارد آن اشتیاق است که زایر را به طرف مزور می کشاند برای راه یافتن به حرم این بزرگواران و حریم سری که برای آنهاست باید اذن طلب کرد و نهایت ادب را رعایت نمود .
زیارت در فرهنگ تشییع جایگاه خاصی دارد و به نوعی تولی و تبرای عملی است . اعلام موضع و مشخص کردن خط فکری است . به همین جهت این ثواب و پاداش برای زیارت با معرفت بیان شده است .
س) ساده زیستی
ساده زیستی یعنی اینکه دنبال تجمل و اسراف کاری نرود . البته اسلام و قرآن اولا و با لذات هیچ گونه مخالفتی با برخورداری از نعمت های دنیوی و بهرمندی از مباهات ندارد ؛ لذا ما می بینیم بعضی از امامان معصوم ( علیهم السلام ) از خانه خود و مرکب خوب و لباس خوب استفاده می کردند ؛ اما نکته مهم این است که ان که انگیزه این کار را خدا می دانستند و از سوی دیگر سنت و روش ویژه در مقام تصدی امور و زمان زعامتشان نسبت به مساله بیت المال داشتند و از زخارف دنیا پرهیز می نمودند .
ش) شکیبایی
از امام صادق ( علیه السلام ) روایت شده که فرمودند : « نحن صبرا وشیعتنا اصبر منا و ذلک انا صبرنا علی ما نعلم و صبروا علی ما لا یعلمون »
ما شکیبایانیم و پیروان ما از ما شکیباترند ، چرا که ما از اسرار امور آگاهیم و شکیبایی می کنیم ( طبعا این کار آ سان تر است ) ولی آنها بدون آنکه اسرار را بدانند صبر و شکیبایی خود را از دست نمی دهند .
ص) صدق
بهترین صفت و حالت برای یک انسان و کار او صدق است . این که قرآن کریم می فرماید : « رب ادخلنی مدخل صدق و اخرجنی مخرج صدق » ( سوره اسراء ، آیه 80 ) یعنی صدق سراپای وجود شخص را بگیرد. چه بسا کارهایی که با آغازی غیر صادقانه مانند ریا ، سمعه، فریب و برتری جویی شروع شود و پایانی آمیخته به غرور و عجب پیدا می کند و برکات آن محو می شود مومن واقعی کسی است که آثار صدق د رتمام اعمال و گفتار او نمایان باشد .
ض) ضرورت شناسی
شناخت زمان و مقتضیات آن بسیار لازم است . امام صادق ( علیه السلام ) می فرمایند : « العالم بزمانه لا یهجم علیه اللوابس » کسی که عالم به زمان خودش است می داند چگونه تبلیغ کند . ضرورت های زمان و نیاز های مخاطبان را می داند . البته توجه دارد که باید تمام عنایت ویژه اش را بر اساس مسلمات و قطعیات دین قرار بدهد .
ط) طاعات الهی
دنیا متجر اولیاء الله است ما برای تجارت آمده ایم ، مولای ما سرمایه زیادی در اختیار ما قرار داده است که بندگی و اطاعت خدا را بکنیم تا موقعی که از این سفر باز می گردیم با متاع پر سود برویم . قرب الی الله به دست نمی آید و محقق نمی شود مگر به اطاعت الهی . علی ( علیه السلام ) می فرماید : « ان ولی محمد (ص) من اطاع الله و ان بعدت لحمته » ( نهج البلاغه ، حکمت 96)
دوست محمد (صل الله علیه و آله ) کسی است که خدا را اطاعت کند هر چند پیوند خویشاوندی دور باشد .
ظ) ظلم ستیزی
از سپیده دم تاریخ ، نزاع و نبرد پیوسته میان حق و باطل برقرار بود . شجاعت در برابر ظالمان این است که با قاطعیت تمام در مقابل کجی ها بایستد و جز خدا از کسی نترسد .
ع) علم و عمل
در حدیث امام صادق ( علیه السلام ) به عنوان بصری آمده است : « علم به آموختن نیست ، بلکه نوری است که خداوند در قلب هر کسی که بخواهد می اندازد و او را هدایت می کند . پس اگر علم را می خواهی ابتدا حقیقت عبودیت را در درون خود بجوی ، سپس عمل را با به کار گرفتن آن طلب کن . ( بحارالانوار ، ج1 )
غ) غیرت دینی
مومن اجازه تجاوز به حریم دین را به هیچ کس نمی دهد . غضب در برابر متجاوزان به حریم دین ، سعی و کوشش در راه نشر دین ، امربه معروف ونهی از منکر ، تبری و تولی ، روحیه دفاع از دین و فدا نمودن همه چیز در راه دین ، همه جلوه هایی از غیرت دینی است .
ف) فروتنی
تواضع و فروتنی بزرگترین فضیلت اخلاقی و یکی از آداب و سنن اسلامی و از ویژگی ها و خصوصیات انسان متخلق به اخلاق نیکو است . تواضع ظاهری یک بعد از ابعاد آن است و مهمتر از آن تواضع در برابر خدا و پیامبر و قوانین الهی است که در اثر عبادت و اطاعت به دست می آید .
ق) قلب سلیم
سلیم از ما ده سلامت است یعنی قلبی که از هر گونه بیماری و انحرافات اخلاقی دور باشد . باران حکمت که بر این قلب ببارد و آیات الهی که در آن ریخته شود ، نور هدایت پروردگار در این قلب می تابد و حجاب ها از آن برداشته می شود . این قلب سلیم همان قلبی است که می تواند حقایق غیب را ببیند و به ملکوت عالم نظر کند .
ک) کرامت انسانی
خداوند در قرآن می فرماید : « ولقد کرمنا بنی آدم » (سوره اسراء ، آیه 70) در این آیه شریفه سخن از کرامت انسانی است . در زمینه های مختلف جسمی ، روحی ، دنیایی ، آخرتی و … خداوندنعمت هایی که به انسان عطا فرموده قابل شمارش نیست . این کرامت انسانی زمانی بروز و ظهور دارد که آدمی عقل خود را در اهداف آفرینش به کار گیرد و بر هوای نفس خود غالب آید و با شیطان درون مبارزه کند.
گ) گویای کلام
فصاحت و بلاغت یکی از اوصاف برجسته معصومین ( علیهم السلام ) بوده است ؛ زبان گویای آنان که در راه تبلیغ دین با اخلاص گام بر می دارند و با لبیک گفتن به دعوت قرآن کریم که می فرماید : « ادع الی سبیل ربک بالحکمه والموعظه الحسنه » ( سوره نحل ، آیه 125) با آن شمشیر برنده ای در طول تاریخ بر قلب معاندان فرود آورده اند . بیان شیوا و فصیح و محکم و گویا برجسته ترین سلاح برای رساندن کلام خدا و معصومین ( علیهم السلام ) به مردم بوده است .
ل ) لطف و مهربانی
قرآن کریم توصیه به نرم خویی ،مهربانی و دلسوزی می کند . می فرماید : « وقولوا لهم قولا معروفا » ( سوره نساء ، آیه 5)
محبت ، عاطفه و مهر ، دین را گسترش می دهد و آدمی را مظهر رحمت واسعه الهی می گرداند .
م ) مدیر و مدبر
ابراهیم خلیل الرحمن پس از گذارندن آزمایش های سخت و دشوار لیاقت مدیریت و رهبری جا معه را پیدا کرد و مورد خطاب « انی جاعلک للناس اماما » ( سوره بقره ، آیه 124) قرار گرفت
آن گاه که به این مقام رسید از پروردگار تقاضا کرد که آیا از ذریه من هم امام قرار می دهی ؟ و خداوند فرمود عهد من به ظالمان نمی رسد .
مدیریت یک امانت از سوی پروردگار است که به مدیر داده می شود . قرآن کریم می فرماید : « ان الله یامرکم آن تودوا الامانات الی اهلها » ( سوره نساء ، آیه 58)
و باید به این نکته توجه داشته باشیم که مدیریت یک وظیفه است نه وسیله سود جویی .
ن) نیت خالص
اساس و پایه همه حرکت ها باید برای خدا باشد . اگر برخاسته از هوس و برای کسب ثروت و شهرت باشد ، به جایی نمی رسد . این نکته حتی در فکر و اندیشه هم باید رعایت شود . تفکری که از انگیزه ای خدایی سرچشمه گیرد ارزنده است . اصولا اخلاص در کارها مایه نجات و برکت است .
و) ولایت مداری
بر طبق تحلیل استاد از حدیث شریف « بنی الاسلام علی خمس : علی الصلوه و الزکاه والصوم والحج والولایه و لم یناد بشی کما نودی بالولایه » ( اصول کافی ، ج2 ، ص15)
امامت و ولایت در متن زندگی مطرح است نه آنکه صرفا موضوع اعتقادی و در حاشیه زندگی باشد .
در این روایت حضرت ارکان اصلی اسلام را بیان فرموده و ولایت ورهبری را مهمترین رکن معرفی می نمایند .
ه ) هجرت
برای حیات معنوی و حیثیت و اهداف مقدسی که از حیات مادی انسان ارزشمند تر است ، باید هجرت نمود و به محلی که آمادگی برای نمو و رشد مادی و معنوی دارد انتقال یافت .
گاهی هجرت برای حفظ دین و آیین لازم و ضروری است و زیر بنای همه حوادث سیاسی ، تبلیغی و اجتماعی ما را تشکیل می دهد . خداوند دو پیامبر بزرگ مهاجر دارد ابراهیم (علیه السلام ) و محمد « صل الله علیه و آله » ، باید دانست مهاجر واقعی کسی است که از زشتی ها هجرت کند .
ی ) یقین
مومن نهایت تلاش و کوشش خود را به کار می گیرد ولی با این وصف مسبب الاسباب را فراموش نمی کند و هم چیز را از او می خواهد و یقین دارد که خدا او را تنها نمی گذارد .