از موضوعاتی که در قرآن به صورت گسترده، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، آفرینش و خلقت انسان، روحیات خاص، ابعاد مثبت و منفی اوست. در برخی آیات انسان ستایش می شود و در برخی موارد قرآن او را با صفاتی نظیر عجول، هلوع، جهول، قتور، کنود و … معرفی می کند، و به این وسیله به زمینه های منفی که در سرزمین وجود او لانه گزیده و تضادی که میان جهات مثبت او پدید آورده اشاره می نماید، شاید در نگاه اول این گونه تصور شود که در معرفی انسان در قرآن اختلافی وجود دارد، ولی اگر به مجموع آیات مراجعه شود معلوم می گردد در قرآن هیچ گونه اختلافی وجود ندارد. دیدگاه مفسرین در چگونگی جمع بین این آیات اندکی متفاوت است؛  ولی همگی برآنند که این صفات مربوط به دو بعد است. رازگشایی از اتصاف انسان به این دو دسته صفات در قرآن می تواند به انسان در جهت گام نهادن در مسیر کمال و کنترل صفات منفی کمک نماید.