ريا عبارت است از طلب كردن اعتبار و منزلت در نزد مردم به وسيلة افعال خير و پسنديده، يا آثاري كه دلالت بر صفت نيك كند.

خداوند در قرآن درمقام مذمت رياكاران مي فرمايد:  يُراؤُنَ النَّاسَ وَ لا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلاَّ قَليلاً يعني اعمال خود را به مردم مي نمايند و خدا را ياد نمي كنند مگر اندكي. سورة نساء آيه142

اقسام ريا

بدان كه ريا بر چند قسم است؛ يا در اصل ايمان است ،يا در عبادت است، يا در غير اين ها.

 اما قسم اول عبارت است از اظهار شهادتين به زبان، با انكار دل واين قسم كفر و نفاق است و در ابتداي اسلام شيوع داشت ولي در امثال اين زمان كم يافت مي شود و اما قسم دوم:ريا در عبادات باشد كه خود بر چند نوع است: اول آنكه با وجود اعتقاد به خداوند و پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله در اصل عبادات واجبه خود ريا كند؛  اين گروه نزديك ترين افراد به كفر هستند. دوم آنكه در عبادات مستحبه رياكارباشد مثل نمازشب، روزة مستحبي اين گروه نيز به نوعي از شرك مبتلاست. سوم آنكه ريا در وصف عبادات كند نه در اصل آنها مثل آنكه در تعزيه يا ذكر حديثي، گريه به او دست دهد اشك خود را پاك نكند به قصد آن كه مردم او را ببينند ، صاحب اين مرتبه نيز هالك و به نوعي از شرك مبتلاست. و اما قسم سوم ريا در غير عبادات است، پس در مباحات است ، مثل اين كه براي مردم خود را پاكيزه نمايد و … يا در محرمات است،و آن پنهان داشتن گناهان و عيوب خود است، تامردم او را فاسق ندانند.

علاج بيماري صعب العلاج ريا

بدان كه اصل مادة  مرض ريا، طمع در مال و منافع مردمان است، يا محبت مدح و ستايش ايشان و لذت بردن ازآن، ياكراهت از مذمت و ملامت ايشان كه مي خواهد به واسطه آن ، آنچه مي نمايد به مردم از افعال حسنه و اوصاف جميله،   ايشان او را ثنا گويند و ازاين راه كسب اعتبار و مرتبه و مقام كند و دلهاي عوام و خواص راتسخير كند.هر كه به صفت ريا مبتلاست لازم است كه متذكر ضرر و مفاسد آن شود و بداند كه عبادات ريا موجب فساد و نابود شدن عبادت و خشم و سخط پروردگار مي شود در حاليكه به دست آوردن دل مردم وفريب دادن آنها امري احتمالي است. پس بايد انسان پيوسته در پي كسب رضايت وخشنودي پروردگار خويش باشد و بداند كه هر كه دست از رضاي حق برداشته، طالب رضاي مردم باشد خداوند و خلق او را دشمن مي دارد و احدي از او راضي نيست و هر كه رضاي خدا رابر رضاي مردم مقدم بدارد همه او را دوست مي دارند.

همة اينها متعلق به امر دنياست و آن چه در آخرت  از شخص رياكار فوت مي شود از درجات رفيعه و آنچه به اومي رسد ازعقاب و عذاب بي حد و نهايت است. پس عاقل چون اين امور را متذكر شودو دشمن نفس خود نباشد و في الجمله ايمان به خدا و روز جزا داشته باشد غالب آن است كه  غفلت او زايل مي گردد و طبع او از ريا متنفر و منزجر شود.

معراج السعاده  ملا احمد نراقي

هشدار علمي براي ازبين بردن ريا

خداي تبارك و تعالي به واسطة احاطة قدرتش در جميع موجودات و بسط سلطنتش در تمام كائنات و احاطة قيوميش به كافة ممكنات، تمام قلوب بندگان در تحت تصرف او و به يد قدرت و در قبضة سلطنت اوست و كس ديگر را در قلوب بندگان بدون اذن قيومي و اجازة تكويني او تصرفي نيست و نخواهد بود؛ خودصاحبان قلب نيز بي اذن و تصرف حق تعالي تصرف در قلوب خود ندارند پس خداي تبار ك و تعالي صاحب قلب و متصرف در اوست، و شما كه يك بندة ضعيف عاجز هستيد نمي توانيد تصرف در قلوب كنيد بي تصرف حق، بلكه ارادة او قاهر است بر ارادة شما و همة موجودات پس ريا و خود نمايي شما اگربراي جلب قلوب بندگان است اي از تصرف شما به كلي خارج و در تحت تصرف حق است بلكه ممكن است شما نتيجه اي به عكس بگيريد.

پس اي عزيز نام نيك را از خدا بخواه. قلوب مردم را ازصاحب قلب خواهش كن. توكارا را براي خدا بكن، خداوند علاوه بر كرامت هاي اخروي تورا محبوب مي نمايد و در دو دنيا سربلند مي فرمايد. حب و بغض مردم ضعيف، شهرت و اسم نزد بندگان ناچيز،چه فايده دارد فرضاً فايده داشته باشد فايده جزئي ناچيز جزئي چندروزه است. ممكن است اين حب ، خداي ناخواسته آدم را مشرك و منافق  و كافر كند؛ ممكن است اين حب، خداي ناخواسته آدم را مشرك و منافق و كافر كند؛ اگر در اين عالم رسوا نشود، در آن عالم در محضر عدل ربوبي، پيش بندگان صالح خدا و انبياء عظام و ملائكه مقربين رسوا شود ؛ رسوايي آن روز را نمي داني چه رسوايي است. سر شكسته درآن محضر را خدا ميداند چه ظلمت ها به دنبال دارد . آن روز است كه به فرمودة حق تعالي كافر مي گويد: اي كاش خاك بودم و ديگر فايده ندارد.

چهل حديث امام خميني رحمه الله عليه