واژة عيد از عاد يعود است و معاني مختلفي براي آن ذكر كرده اند، از جمله ” خوي گرفته"، هر چه باز آيد از اندوه و بيماري و غم و انديشه و مانند آن “، روز فراهم آمدن قوم” ” هر روز كه در آن ، انجمن يا تذكار فضيلت مند يا حادثة بزرگي باشد” . بدين رو به اين نام خوانده شده است كه هر سال شادي نويني باز مي آورد.

عيدر در قرآن و روايات

واژة عيد، تنها يكبار در قرآن به كار رفته است: اللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَكُونُ لَنا عيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آيَةً مِنْكَ وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقينَ (114)

از سويد بن غفله نقل شده: در روي عيد بر اميرالمؤمنين علي (ع) وارد شدم و ديدم كه نزد او نان گندم و خطيفه و ملبنه است (خوراكي از آرد وشير) به آن حضرت عرض كردم : روز عيد و خطيفه ؟ آن حضرت فرمود:” انما هذا عيد من غفر له” اين عيد كسي است كه آمرزيده شده است .نيز در يكي از اعياد، آن حضرت فرمود: ” انما هو عيد لمن قبل الله صيامه ، و شكر قيامه، و كل يوم لايعصي الله فيه فهو يوم عيد؛ امروز تنها عيد كسي است كه خداوند روزه اش را پذيرفته و عبادتش را سپاس گزارده است، هر روزي كه خداوند مورد نافرماني قرار نگيرد، عيد راستين است .”

فطر و فرج

از برجسته ترين و به يادماندني ترين ساعات روز عيد فطر لحظاتياست كه منتظران راستين ظهور حضرت ولي عصر (عج) آرزوي ديدارآنحضرت را كرده و در فراقش با دلي مملو از اميد اشك حسرت مي ريزند . آنان به ياد سخن حضرت امام باقر (ع) مي افتند كه فرمود: ما من يوم عيد للمسلمين اضحي و لا فطر الا و هو يجدد الله لال محمد فيه حزنا قال قلت و لم ذلك قال انهم يرون حقهم في ايدي غيرهم ؛

هيچ عيد فطر و قربان نيست كه با آمدن آن غم و اندوه آل محمد (ص) تجديد مي شود راوي گفت چرا در روز عيد غمگين مي شوند ؟ امام (ع)فرمود: زيرا آنان حق خود را در دست ديگران مي بينند و از اينكه افراد غير شايسته بر جايگاه رهبري امت قرار دارد و امام راستين هنوز ظهور نكرده است كه حكومت عادلانه و سايه پر از عدل و داد خود را بر مردم بگستراند، غمگين و ناراحتند. به همين جهت يكي از رايج ترين اعمال اين روز ، دعاي ندبه است.