پيامبر اسلام
نگار من كه به مكتب نرفت…
وَ مَا كُنتَ تَتْلُوا مِن قَبْلِهِ مِن كِتَابٍ وَ لاَ تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذاً لَارْتَابَ الْمُبْطِلُونَ (عنكبوت، آيه ۴٨)
تو هرگز قبل از اين كتابى نمى‌خواندى و با دست خود نمى‌نوشتى، مبادا كسانى كه درصدد ابطال‌سخنان تو هستند شك و ترديد كنند.
>پيامبر امّى
يكى از نكات روشن زندگى رسول اكرم (ص) اين است كه او درس ناخوانده و مكتب‌ناديده است، نزد هيچ معلمى آموزش نديده و با هيچ دفتر و كتابى آشنا نبوده است. هيچ‌يك از مورخان، چه مسلمان يا غيرمسلمان، مدّعى نشده كه آن حضرت در دوران كودكى‌يا جوانى نزد كسى خواندن يا نوشتن آموخته باشد و نيز كسى ادّعا نكرده و نمونه‌اى رانشان نداده كه آن حضرت قبل از دوران رسالت يك سطر خوانده و يا يك كلمه نوشته‌باشد. مردم عرب به ويژه عرب حجاز، در آن عصر مردمى بى‌سواد بودند، افرادى كه‌مى‌توانستند بنويسند و بخوانند، انگشت شمار و مشخص بودند. به طور عادى محال است‌كه شخصى در آن محيط اين فن را بياموزد و در ميان مردم به اين صفت معروف نشود.
مخالفان پيامبر اكرم (ص) در آن زمان وى را به تعليم اين مطالب از ديگران متهم كردند، ولى مدعى نشدند كه چون با سواد است و خواندن و نوشتن مى‌داند كتابهايى نزد خوددارد و در مطالبى كه مى‌آورد، از آن كتابها استفاده كرده است. اگر پيامبر كوچك‌ترين‌آشنايى با خواندن و نوشتن داشت به طور قطع مورد اين اتهام واقع مى‌شد.
از طرف ديگر از متون تاريخى معتبر و قديمى اسلامى به دست مى‌آيد كه پيامبر(ص)در مدينه گروهى «دبير» داشته است. اين دبيران كه تعداد و اسامى آنها در كتابهاى تاريخ‌آمده است، وحى خدا، سخنان پيامبر(ص)، عقدها و معاملات مردم، عهدها و پيمان‌نامه‌هاى رسول خدا(ص) با مشركان و اهل كتاب و دفاتر صدقات و مالياتها، دفاتر غنايم‌و خمسها و نامه‌هاى فراوان آن حضرت را به اطراف و اكناف مى‌نوشتند و هيچ يك از اين‌نامه‌ها يا پيمان نامه‌ها يا دفاتر را رسول خدا (ص) به خط خود ننوشته است و يك‌جاديده نشده كه رسول خدا (ص) يك آيه قرآن به خط خود نوشته باشد، در صورتى كه‌كاتبان وحى هر يك به خط خود قرآنى نوشته‌اند.
به طور قطع، اگر يك سطر نوشته از پيامبر اكرم (ص) باقى مى‌ماند، مسلمانان به‌عنوان تيمّن و تبرّك و بزرگترين افتخار، براى خود نگهدارى مى‌كردند؛ همچنان كه دربارهءحضرت على (ع) و ساير ائمه چنين وقايعى زياد ديده مى‌شود.
قرآن نيز در آيهء بالا ناآشنايى پيامبر (ص) به خواندن و نوشتن را تأييد كرده است.
