پاسخ به شبه عمل شبيه سازي
-
امروزه علم ژنتيك پيشرفت زيادي كرده است مخصوصاً در مورد شبيه سازي حال سؤال اين است: آيا عمل شبيه سازي دخالت در كار خدا محسوب مي گردد يا نه؟ و آيا اين عمل، عمل خلاف اخلاق و انسانيت مي باشد يا خير؟
-
در پاسخ به اين پرسش، دانستن چند نكته به عنوان مقدمه، ضروري مي نمايد:
-
-
1- واژة CLONING : )شبيه سازي) از كلمه يوناني CLONبه معناي قلمه زدن، گرفته شده است. شباهت شبيه سازي با قلمه زدن در اين است كه در هر دو روش ، عمل توليد مثل، بدون انجام لقاح (تركيب سلول ها نر و ماده ) انجام مي گيرد. در قلمه زدن ، شاخه يا ريشه اي از درخت را جدا كرده و در جاي ديگري مي كارند. بعد از مدتي اين شاخه يا ريشه ، كم كم ريشه دوانده و مواد غذايي خود را از خاك مي گيرد و رشد مي كند. در عمل شبيه سازي نيز، بدون عمل لقاح توليد مثل انجام مي گيرد كه توضيح اين مطلب خواهد آمد.
2- تاريخچه مختصر شبيه سازي :
در سال 1891 ميلادي، هانس دريش، توتياي دريايي را در مرحله دو سلولي جدا كرده و دو فرد شبيه به هم توليد نمود . در سال 1902 ، هانس استمال آلماني، سمندر را در مرحله دو سلولي جدا كرد .سپس در سال 1951 ، روبرت بريكس ، تخمك قورباغه اي را گرفته و هسته آن را خارج كرده و يك سلول از روده قورباغه ديگر را داخل تخمك نموده و يك قورباغه توليد كرد.
3- در توليد مثل معمولي، هر فرد توليد شده حاصل ادغام دو سلول نر و ماده مي باشد ،كه هر يك از آنها حاصل نيمي ازاطلاعات ژنتيكي مي باشد. مثلاً انسان حاصل تركيب دو سلول نطفه نر و ماده مي باشد كه مجموعاً 46 كروموزم مي باشد، ولي در عمل شبيه سازي، سلول مهمان، به تنهايي ، داراي 46 كروموزم مي باشد. لذا سخص توليد شده، كاملاً شبيه فرد صاحب سلول بوده و همة اوصف وراثتي و ژنتيكي وي را بدون كوچكترين اختلافي دارا مي باشد. حتي خطوط سر انگشتان كه در همة افراد متفاوت است، در اين دو فرقي ندارد و علت آن نيز اين است كه همة 46 كروموزم از يك فرد مي باشد.
4- عمل شبيه سازي به دو روش انجام مي گيرد:
الف – اينكه سلول تخم ( كه تركيبي از سلول هاي نر و ماده مي باشد) را در مرحلة تقسيم به دو سلول ، از هم جدا كرده، در اين صورت دو انسان كاملاً شبيه به هم توليد خواهند شد. چنانچه در تاريخچه نيز ذكر شد، اول با، به همين طريق، عمل شبيه سازي صورت گرفت.
تذكر: شبيه سازي به اين روض ، با دوقلوهاي طبيعي ، تفاوت دارد : زيرا دو قلوهاي طبيعي ، نتيجة تركيب دو سلول نر با دو سلول ماده مي باشند و كاملاً جدا از هم و با خصوصيات ژنتيكي متفاوت از هم توليد مي شوند( هر چند به طور طبيعي، بعضي از خصوصيات ژنتيكي آنها شبيه به هم ميباشد ، اما تفاوتهايي نيز با هم دارند)، در حالي ك در شبيه سازي به روش مذكور، يك سلول نر با يك سلول ماده تركيب شده اند، پس از تركيب ، در مرحله تكثير ، سلولها را از هم جدا كرده و دو فرد كاملاً شبيه به هم توليد مي كنند.
ب- روش دوم اين است كه ابتدا هسته يك تخمك را بيرون آورده، سپس يك سلول از يك عضو(مثلاً پوست) را داخل تخمك مذكور قرار داده و سپس تخمك را در جاي خود ، جاسازي كرده و پس از انجام عمليات هاي ديگر نظير تأمين كلسيم براي تخمك و …، تخمك بارور شد ه و شخص مشابه به وجود مي آيد.
فرق اين روش نيز با نحوة تشكيل دو قلوها در اين است كه در اين روش، چنانچه مشاهده مي شود، توليد مثل، بدون عمل لقاح انجام مي گيرد و شباهت هر دو فرد به يكديگر نيز كامل مي باشد، ولي در توليد دوقلوهاي طبيعي عمل لقاح صورت مي گيرد .
5- بايد دانست عمل شبيه سازي به دو شكل زير انجام مي گيرد:
الف - به شكل يكي از اعضاي بدن:
چون هر سلول كه در شبيه سازي به كار مي رود، توان تبديل به همة اعضاي بدن را دارد. دانشمندان، در آزمايشگاه ، رشد را متوقف كرده و فقط به يك سلول عضو خاص، مثلاً قلب با كبد، اجازه رشد مي دهند و آن يك عضو را مورد استفاده قرار مي دهند.
ب- به شكل حيوان يا انسان كامل چنانچه توضيح داده شد.
اما در مورد سؤال مطرح شده، از چند منظر مي توان به مسألة شبيه سازي، توجه كرد:
1- از لحاظ درماني: با توجه به مطلبي كه در مقدمة “5″ گفته شد، اگر درمان بوسيلة شبيه سازي، به شكل يك عضو صورت بگيرد ، در اين صورت، هيچ اشكالي بر شبيه سازي وارد نيست ، بلكه عملي خير خواهانه محسوب مي گردد. چنانچه در فتاواي مراجع عظام نيزبه اين مطلب اشاره شده است:
اما اگر درمان، نيازمند شبيه سازي به شكل كامل باشد، در اين صورت، بايد مشكلات حقوقي را كه گفته خواهد شد ، در نظر گرفت.
2- از جهت تحقيق در مسائل تربيتي : مي دانيم كه محيط و وراثت ، دو شاخص مهم در تربيت انسان مي باشند و براي فهم مسائل تربيتي به اين دو پارامتر ( محيط و وراثت) بايد توجه كرد. حال اگر ما بتوانيم يكي از اين شاخص ها (وراثت ) را توسط شبيه سازي ثابت نگه داريم، در اين صورت مي توانيم، ميزان كاربرد شاخص ديگر (يعني محيط) را به طور دقيق بررسي كنيم . يعني وقتي شخصي كاملاً شبيه به شخص ديگر (ز لحاظ تمام اوصاف وراثتي ) توليد شد، ما به راحتي مي توانيم تشخيص دهيم كه محيط تا چه اندازه و چگونه در تربيت مؤثر مي باشد. به شرط آنكه پيامدهاي منفي حقوقي را كه گفته خواهد شد، در پي نداشته باشد و چون اين عمل پيامدهاي منفي حقوقي را در پي دارد ، عمل مناسبي نخواهد بود.